DW B

Anton, de ik-verteller van Stefan Hertmans’ nieuwe roman Dius, doceert kunstfilosofie aan de Gentse academie, maar wordt geplaagd door zijn ‘eigen middelmatigheid’. Hij is een abstracte, academische denker die alles wil ordenen en doorgronden, terwijl hij beseft dat de kracht van kunst net in de wanordening ligt, een ‘wirwar van primitief ogende kleuren’ bij Asger Jorn, ‘een wirwar van perspectieven die elkaar uit evenwicht brachten’ bij Pontormo. De ruimte van de poëzie en de schilderkunst bestaat uit ‘bij elkaar verdwaalde voorwerpen’, die naar elkaar kruipen ‘om daar een onontwarbare massa te vormen’. Niet alleen in de ruimte is kunst een kluwen, ook in de tijd is ze een mengsel van verschillende, zelfs zogenaamd tegengestelde, periodes en fases: ‘Ik beschouwde de hele kunstgeschiedenis als één interactieve ruimte waarin alles met elkaar te maken had. Zo kon ik van een detail op een zeventiende-eeuws tafereel overspringen naar een conceptueel kunstenaar of een expressionistisch portret.’

Hoe voelt het om ouder te worden? Willem Jan Otten dicht er beheerst en doeltreffend over in Septemberzee, waarin hij reflecteert op wat nog is en weldra niet meer zal zijn: de liefde, de vriendschappen en het kloppen van het hart.

TTegen het einde van een aflevering van de heerlijke tv-serie Madam Secretary, wordt een gedicht van Maggie Smith voorgelezen. De Secretary of State en haar team bespreken hoeveel ellende er wereldwijd is. Ze klinken verslagen. Dan haalt een van haar stafleden opeens een stukje papier uit zijn zak en leest voor hoe iemand diens kinderen probeert uit te leggen dat ondanks alles de wereld tóch een mooie plaats is:

Augustus, oogstmaand, de zomer loopt op z’n laatste benen, het licht neemt voelbaar af. Met de herfst in het verschiet, begint ook het literaire bedrijf aan z’n rentree. Zopas verscheen De mierenkaravaan, de derde roman van Libriswinnaar Mariken Heitman (1984). Ook het verhaal van deze roman volgt het verloop van de seizoenen en kent daarin een enigszins klassieke opbouw, maar Heitman laat de lezer tegelijkertijd ervaren dat met elke herhaling iets verschuift. Dat herhaling verandering met zich meebrengt.

In de zesde roman van Jeroen Theunissen, Een week, wordt het relaas van een stervende vrouw opgevoerd. Dat klinkt zwaar, maar de complexiteit van een gekozen dood, de opluchting en het verdriet, het vasthouden en loslaten, voert een intrigerende boventoon. Hoofdpersonage en verteller Liz wordt net 62 jaar wanneer ze, doodziek (uitgezaaide kanker), wil sterven. Dat doet ze op de eerste bladzijde van het boek (‘En ik zak al weg, maar leef nog’), wanneer aan het einde van de week, vrijdag vijfentwintig augustus, euthanasie plaatsvindt. Het boek springt vervolgens gedurende een week telkens één dag terug de tijd in, een interessante structuur die Gustaaf Peek in Godin, held (2016) al succesvol toepaste.

‘Ik ga naar de schapen’ is tegelijk de titel en het meest terugkerende zinnetje van Marieke De Marés tweede roman. Na haar succesvolle romandebuut Bult (2020) verkent de Vlaamse schrijfster ook in Ik ga naar de schapen in korte hoofdstukjes het menselijke leven op het platteland. Wie de vraag waarover De Marés boek gaat wil beantwoorden, moet even nadenken want er gebeurt eigenlijk niet veel en de motor van de plot lijkt zoek. We maken kennis met Simone en Andrej, een stel dat omringd door schapen een rustig maar getekend leven leidt: ‘Andrej en Simone wonen in een oud huis aan de rand van een klein dorp. Zo klein dat de rand zich heel dicht bij het midden bevindt’, waardoor ze telkens een grens oversteken. Af en toe komt hun dochter, Tove, die beeldhouwster is, langs, maar hun beste vriend Rocco, die een uitvaartcentrum runt, is nog vaker aanwezig. Ook de zieke moeder van Simone, Siti, krijgt een centrale plaats in het verhaal. De locatie is wat hen verbindt: ‘Een schapenstal. Bij benadering in het midden van een uitgestrekte weide’.